Er zijn van die planten die dubbelgangers lijken te hebben. Een voorbeeld daarvan is het duo Akkerkers (Rorippa sylvestris) en Moeraskers (Rorippa palustris). Beide soorten zijn lid van de Kruisbloemenfamilie (Brassicaceae).
Vaak zijn ze gemakkelijk uit elkaar te houden, maar soms houden ze zich niet zo aan hun kenmerkende beeld. Dat gebeurt in de natuur vaker: door de normale variatie wijken ze af van hetgeen in de Flora beschreven wordt. In dit stukje wil ik proberen de verschillen te laten zien, omdat we ze vaak tegenkomen bij inventarisaties. Het zijn algemene soorten. We vinden ze soms in elkaars buurt. Ze houden allebei van een vochtige standplaats.
Verschil in groeivorm
Moeraskers is eenjarig en is daardoor gemakkelijk uit de grond te trekken. Het zijn vaak alleenstaande planten. Ze hebben een penwortel.
Akkerkers is overblijvend. De ondergrondse uitlopers van Akkerkers vormen nieuwe planten. Je ziet dan grotere groeiplekken met veel planten bij elkaar. Ze staan bijvoorbeeld massaal tegen de stoeprand. Bij het inventariseren in de winter is dat een goed bruikbaar kenmerk.
Het verschil in beworteling kun je mooi zien in de tekeningen van Rothmaler – Flora van Nederland, Afbeeldingen van vaatplanten. Uitzonderingen zijn er natuurlijk ook. Zo zag ik een alleenstaande, forse Akkerkers op het hout langs de waterkant. Vanwege de standplaats zou je kunnen denken aan Gele waterkers (Rorippa amphibia), maar die heeft heel ander blad.
Het blad
Er zitten verschillen in de bladvorm, die vooral in het vegetatieve stadium goed zichtbaar zijn. Het belangrijkste kenmerk zie je aan de top van het blad, de eindslip. Verder verschilt de mate van insnijding. Wanneer je de Heukels’ Flora erbij pakt, zie je het verschil in de beschrijving.
Akkerkers: “Bladen veerdelig, met smalle, tamelijk kleine eindslip.” Veerdelig betekent insnijdingen meer dan de helft tot bijna aan de hoofdnerf van het blad. Bij Akkerkers zijn alle bladslippen, ook die aan de top, tamelijk smal. De eindslip is niet of nauwelijks afwijkend ten opzichte van de andere slippen.
Moeraskers: “Bladen veerspletig of -delig, met een grote, brede eindslip.” Hier zit meer variatie in de bladvorm. Deze bladen zijn soms minder diep ingesneden: veerspletig betekent insnijdingen tot maximaal de helft. Voor de tabel en de schets met uitleg van deze termen verwijs ik naar mijn artikel over Zandkool.
Bij Akkerkers kleine eindslip, bij Moeraskers eindslip duidelijk groot en breed
De bloemen
Moeraskers heeft kleine, bleekgele bloemen. De kroonbladen zijn ongeveer even lang als de kelkbladen, 1,5 tot 3 mm lang.
Bij Akkerkers zijn de bloemen veel groter dan bij Moeraskers. Ze zijn heldergeel. De kroonbladen zijn 3 tot 5,5 mm lang en meestal 2 keer zo lang als de kelkbladen. Op de foto rechts hieronder zijn de bloemen van Moeraskers donkerder dan normaal.
Bij Akkerkers kroonbladen veel langer dan de kelkbladen, bij Moeraskers bijna net zo lang
De vruchten
Wanneer de planten vruchten hebben, wordt het nog gemakkelijker. Bij beide soorten heten de vruchten hauwen: ze zijn minstens drie maal zo lang als breed. Bij een vermoeden van Moeraskers gaan we op zoek naar de “worstjes”. Daarmee wordt bedoeld dat de vruchten kort en dik zijn, worstvormig. In dit geval zijn het vegaworstjes. Bij Akkerkers zijn de vruchten veel smaller en vaak langer. Zie de vergelijking hieronder.
Bij Akkerkers vruchten smal en lang en bij Moeraskers dik en kort, lijkend op worstjes
De totale bloeiwijze van Akkerkers is vaak wat langer dan bij Moeraskers en de as hiervan groeit uit tot een zigzagpatroon. In de Heukels’ Flora staat daarvan een tekening, maar dat beeld zie ik bijna nooit. Ik heb het maar één keer ongeveer zo gezien, tijdens een excursie, zie foto rechts hieronder. Ik heb heel wat foto’s op Waarneming.nl bekeken en zag het daar ook nauwelijks. Wel vond ik nog een eigen foto waar de stengel zigzaggend is, maar dat was bij een veel jongere, forse plant, waar de bloemen nog verder moeten uitgroeien, zie foto links hieronder.
Bronnen
Leni Duistermaat – Heukels’ Flora (24e druk, 2020, p. 485 + 486)
Rothmaler – Flora van Nederland, Afbeeldingen van vaatplanten (1e druk, 2020, p. 277 + 278)
Flora van Nederland: https://www.floravannederland.nl/planten/akkerkers
Verspreidingsatlas: https://www.verspreidingsatlas.nl/1078 en https://www.verspreidingsatlas.nl/1076
Waarneming.nl: https://waarneming.nl/species/7326/ en https://waarneming.nl/species/7325/
