Zwart
Er is een plant die ik alleen maar ken als stadsplant en niet als een plant uit een natuurgebied. Ik heb deze plant tot nu toe alleen gezien in de stad, sterker nog alleen in mijn wijk en in mijn tuin! Het gaat hier om de Zwarte nachtschade (Solanum nigrum). Het ligt er natuurlijk ook voor een deel aan waar je woont en hoe je de flora bekijkt. Het gaat hier dus niet om de Beklierde nachtschade (Solanum nigrum subs. schultesii) of de Kleverige nachtschade (Solanum sarrachoides). Deze laatste ondersoort is pas beschreven door een medeauteur Niels Eimers. De plant ontkiemt al aan het einde van de lente maar de bloemen en typische zwarte vruchten zijn pas in de herfst te zien en vallen dan pas op.
De nachtschadefamilie kent heel veel leden, 2500 á 3000 soorten, maar de meest bekende zijn natuurlijk de Aardappel (Solanum tuberosum), Tomaat (Solanum lycopersicum), Aubergine (Solanum melongena) en Bitterzoet (Solanum dulcamara). De eerste drie zijn cultuurgewassen en de laatste: Bitterzoet, kom je overal in vochtige gebieden wel tegen in Nederland.
De naam ‘Zwarte Nachtschade’ is op meer manieren te verklaren.
– Zwart is de kleur van de bessen die deze plant in het najaar vormt. Bitterzoet vormt namelijk rode bessen.
-Het woord Nachtschade komt van het woord “nachtschaduwe”. Vroeger werd gedacht dat de plant toverkracht had en nachtmerries verdreef.
-Het woord nacht en zwart kan ook op de avond wijzen. Verschillende bloemen uit deze familie geven pas tegen de nacht een sterke geur af.
Bitterzoet en Zwarte nachtschade zijn niet eetbaar. Dit komt door de aanwezigheid van neurotoxische alkaloïden, zoals atropine en nicotine, die het zenuwstelsel van mensen en veel dieren kunnen beïnvloeden. Bij de aardappel gaat het om de stof solanine. Bij de tomaat gaat het om de stof tomatine. Deze stoffen verdwijnt bij de rijping en dient ervoor dat de vrucht minder vatbaar is voor ziekteverwekkers zoals bacteriën en schimmels. En bij de aubergine gaat het ook weer om de stof solanine. En hoe zit dat dan met de bessen van Zwarte nachtschade? Ook deze bevatten de beruchte stof solanine. Zeker bij onrijpe bessen is dit gehalte erg hoog. Maar ook de rijpe Zwarte bessen bevatten deze stof. En ja, er zijn vele internetsites die vermelden dat gekookte rijpe vruchten van de zwarte nachtschade veilig kunnen worden gegeten Dit kan niet worden toegeschreven aan een normale kooktemperatuur Omdat solanine pas bij ca. 243°C wordt afgebroken werkt dit dus niet.
Een groot verschil met de drie eetbare vruchten en de zwarte bessen van de Zwarte nachtschade is dat de vruchten in de loop van de tientallen jaren zo zijn “verbeterd” dat de werkzame giftige stoffen minder invloed hebben. Maar nog steeds is het niet verstandig een onrijp exemplaar van een van deze vruchten te eten. Ook de planten van tomaat, aardappel en aubergine zijn nu nog giftig. Nog steeds wordt aangeraden de plantenresten van deze familie niet op de composthoop te doen.
