Muurbloem

Terwijl er op sommige plekken sprake is van een nieuwe Muurbloem (zie artikel in stadsplanten op 14 april 2019) is er in Deventer spraken van de oude Muurbloem terug op de muren. De herintroductie van de Muurbloem is inmiddels negen jaar geleden. Op weg dus naar een jubileum.

Muurbloem en Deventer

Muurbloem (Erysimum cheiri) is vermoedelijk door de Romeinen meegekomen naar Nederland en heeft in diverse steden zijn plaats gevonden op muren.
Deventer was ooit een belangrijke Hanzestad en was tussen 1250 tot ca. 1600 volledig ommuurd. Er was zelfs een dubbele muur. Vanaf 1610 zijn vrijwel alle muren afgebroken op enkele delen na. Deze muren: de muur van de Bergkerk, de Bokkingshang en twee delen van de muren aan de Welle, zijn de enige die zijn overgebleven.
Ergens in de periode na 1250 is de Muurbloem dan ook in Deventer aangeland. In het Rijksherbarium zijn vellen aanwezig waarop de Muurbloem als herbariummateriaal aanwezig is. Deze 4 vellen ,tussen 1818-1877 verzameld, zijn in te zien via het bioportal van Naturalis. De Muurbloem is volgens verspreidingsatlas nog tot 1938 in Deventer gevonden. De Verspreidingsatlas meldt: “Zonder beschermingsmaatregelen gaan Muurbloem en Muurbloemassociatie bij renovatie van muren verloren.” En dat is wat er is gebeurd. Verdwijning van geschikte plekken door grootschalige werkzaamheden of zelfs het verdwijnen van muren.

Herintroductie en stand van zaken

In 2011 is door de stadsecoloog van Deventer het project “Herintroductie Muurbloem” opgezet. In het najaar van 2012 is de muurbloem na een heel voortraject op een aantal plekken uitgezet. Hoe dat in zijn werk is gegaan is in het artikel , dat in het vakblad Natuur Bos en Landschap uit april 2016 is gepubliceerd, te lezen.

Muurbloem aan de Welle

Nu, iets meer dan 8 jaar later, kan niet anders gezegd worden dan dat het goed gaat met de Muurbloem, althans op sommige plaatsen. Vooral de muur Bokkingshang is een uitdaging vanweg de verticale muren die weinig uitsteeksels kennen. In de afgelopen jaren is de soort echter ook op diverse andere plaatsen op de muren opgedoken, waaronder de Wellekade.
Hieronder een kaartje met de oorspronkelijke plaatsen waar de soort is uitgezet en de status anno 2021.

Klik op de kaart voor een interactieve kaart. De icoontjes met de bloemen bevatten links naar foto’s van de betreffende locaties.

De gekleurde bloemen hierboven en bijbehorende legenda geven weer waar de soort inmiddels is opgedoken. O.a. direct langs de rivier op de kademuren van de Welle. Hoogwater is blijkbaar niet heel erg. In 2019 -zie onderschrift foto- is de IJssel in ieder geval hoger komen te staan dan het niveau waarop de Muurbloem te vinden is. Kortdurend hoogwater is dus geen probleem. Sterker nog: eerder het tegenovergestelde, want aan de zuidkant van de Wellekade stonden eerst maar vier of vijf planten, nu tientallen. Zijn hier de zaden door het hoge water verder over de kade verspreid?

Deze foto is van 19 februari 2020, de waterstand is dan 491 cm boven NAP. Op 10 februari 2020 was de waterstand 542 cm boven NAP.
Diverse muurbloemen aan de Wellekade hebben enkele dagen een kolkende (licht overdreven natuurlijk) IJssel over zich heen gekregen. Bron waterstanden: https://waterinfo.rws.nl/

Hoe nu verder?

Er is zorg nodig zodat dat de Muurbloem niet weer verdwijnt. Door bijvoorbeeld overhangende takken – uitdaging bij de Bergkerk – jaarlijks te verwijderen kunnen diverse planten blijven staan. Bij bouwwerkzaamheden bij de Welle/Achter de Muren Vispoort, is het zaak dat uitvoerders op het voorkomen van schade aan deze en andere soorten wordt gewezen. De muur van de Bokkingshang is zo recht en vlak dat het moeilijk is voor zaden om op een geschikte plek te komen. Hier is door vrijwilligers een handje geholpen door de zaden vanaf het Bergschild park boven de Bokkingshang in spleten te plaatsen. Daar zijn diverse planten uit ontstaan. Het verhaal van de Welle heeft eenzelfde oorsprong. Door vrijwilligers zijn zaden in de spleten van de muur gedrukt waardoor hier nu enkele tientallen planten staan.

Er zijn uitgebreide discussies te voeren of het nu een goede zaak is om soorten te herintroduceren en een handje te helpen bij het voortbestaan. Daar zijn argumenten voor en tegen, die beter op een andere plek kunnen worden uitgesproken. Voor nu is het zo dat de Muurbloem het goed doet, maar dat constante zorg nodig is om de soort te behouden.