Groot glidkruid, een nieuwkomer met urbane ambities?

Geplaatst op door
Groot glidkruid aan de binnenduinrand bij Overveen

Een nieuwe soort glidkruid

Groot glidkruid (Scutellaria altissima) is oorspronkelijk afkomstig uit het Oostelijk Middellandse Zeegebied, Italië, de Balkan, Zuid-Rusland en Klein-Azië. Scutellaria komt van Scutella wat schoteltje betekent en verwijst naar het napvormig aanhangsel aan de bovenlip van de kelk. Altissima is de overtreffende trap van altus, wat hoog betekent. Die hoogte valt in de praktijk wel mee. Van 40 tot maximaal 80 cm hoogte kijkt een doorsnee florist niet op.

Eerste waarnemingen

In Gorteria nr. 5 (1970) wordt de soort voor het eerst genoemd als aanwinst voor de Nederlandse adventief-flora met groeiplaatsen tussen Beverwijk en Wijk aan Zee. In België staat deze soort bekend als een zeldzame, ingeburgerde soort. In de meest recente editie van de Heukels’ flora is Groot glidkruid opgenomen en men spreekt hier van een zeldzame tuinplant die wel eens verwilderd wordt aangetroffen. Gegevens uit de NDFF laten zien dat Groot glidkruid na 1990 in opmars is en inmiddels in 85 atlasblokken voorkomt.   

Kenmerken

Groot glidkruid toont opmerkelijke overeenkomsten met Trosglidkruid (Scutellaria columnae), een zeer zeldzame stinzenplant die op een aantal plekken aan de binnenduinrand voorkomt. Vooral de kleur van de bloemkroon die bij Trosglidkruid donker paarsrood en bij Groot glidkruid tweekleurig blauwpaars met een witte onderlip is, wijkt af. De bloemkroon van Trosglidkruid is ongeveer zesmaal zo lang als de kelk, die van Groot glidkruid drie- à viermaal zo lang. Dat Groot glidkruid niet altijd is herkend, heeft ongetwijfeld te maken met het feit deze soort in vorige edities van de Heukels’ flora ontbrak. Dat geldt zeker voor Zoetermeer waar de soort al in 1993 werd waargenomen. Inmiddels hebben we haar 14 keer in vier verschillende KM-hokken aangetroffen. Hoe het Groot glidkruid in Zoetermeer is terecht gekomen is onbekend. Als tuinplant heb ik haar nooit waargenomen.   

Links de bloemen van Tros- en rechts die van Groot glidkruid

Groeiplaats

Groot glidkruid heeft een voorkeur voor licht beschaduwde plaatsen op vrij voedselrijke grond. Als favoriete groeiplaatsen worden bos- en struweelranden genoemd. Deze eigenschap deelt de soort met Trosglidkruid. Op het landgoed Middenduin bij Bloemendaal komen beide soorten aan struweelranden naast elkaar voor. Dat het Groot glidkruid ook gedijt op meer urbane groeiplaatsen is minder bekend. Zo komt de soort in Zoetermeer bijvoorbeeld voor in vakken met bodembedekkers in diverse wijken. De soort is zeer standvastig, ook op dit type groeiplaats.

Groot glidkruid tussen de bodembedekkers in Zoetermeer

Over Johan Vos

Na mijn studie biologie aan de Universiteit van Amsterdam ben ik 31 jaar stadsecoloog bij de gemeente Zoetermeer geweest. Mijn eerste werk daar was het adviseren van de Groenafdeling naar meer natuurlijke groenvormen. Het introduceren van inheemse plantensoorten speelde daarbij een sleutelrol. Het waren de jaren van de maakbare samenleving en natuur was “in”. Zoetermeer was een groeistad waar veel mogelijk was. Later ben ik bij dezelfde gemeente in de ruimtelijke ordening terecht gekomen maar affiniteit met de stadsflora heb ik tot op de dag van vandaag, na mijn pensionering, behouden. Tegenwoordig ben ik vooral actief in de plantenwerkgroep van de KNNV.