Mandy den Elzen opereert op het grensvlak van kunst, natuur, wetenschap en biologie.

FOTO RON MAGIELSE/PIX4PROFS

Dit artikel is in zijn geheel overgenomen uit BN De Stem van vrijdag 30 juni 2023. Auteur: Willem Jongeneelen Breda

Een living heritage vol met weelderige wilde bladeren
Mandy den Elzen maakt een fysiek archief met bladeren van alle wilde planten in haar woonplaats Breda. Het resultaat van dit monnikenwerk is te zien in de Grote Kerk. Een door Aad van Diemen en Erik van der Hoeven samengesteld boek met 150 gedocumenteerde stadsplanten was er al. Mandy den Elzen wil die fysiek bijeen brengen. ,,Maar dan ook meteen allemaal.” Voor minder doet de door de natuur ge- fascineerde kunstenaar het niet.

EXPOSITIE  FLORA VAN BREDA IN DE GROTE KERK

Voorlopig zitten er al ruim 200 blaadjes in zwarte lijstjes en glazen stolpen. ,,Daar komen er minstens nog 500 bij.” Mandy den Elzen is in Tilburg geboren, maar in de vrije natuur van Andel opgegroeid. Als kunstenaar opereert ze op het grensvlak van kunst, natuur,wetenschap en biologie. “Ik ben geen wetenschapper. Ik ben gewoon buitensporig geïnteresseerd in alles wat leeft, bloeit en groeit. In Andel met louter natuur om me heen, is dat zaadje geplant. Als kind verzamelde ik al slakkenhuisjes en volgde ik biologische processen. De natuur is constant in beweging en ik kom uit een creatieve familie. Mijn vader gaf schilderlessen, moeder was binnenhuisarchitect. Onze keukentafel zat vol zaagsneden. Iedereen maakte er altijd van alles, ook mijn broer en zus.” Haar nieuwe expositie zal minder controverse oproepen dan de kunst met vissenkieuwen, koeienmagen en lamstestikels die ze eerder tentoonstelde. “Toch is er voor mij weinig verschil. Het komt allemaal van dezelfde oorsprong, de natuur. Ontstaan uit dezelfde nieuwsgierigheid. Ik onderzoek mijn eigen leefomgeving. Ik ben het liefst ’s nachts in de natuur. Overdag trekken kleuren de aandacht, in de nacht vallen de vormen, de silhouetten meer op.”

Maatwerk

Ze inventariseert de wilde planten samen met de leden van de KNNV. “Tijdens onze wandelingen zie steeds andere bladvormen. Dan plaats ik zo’n blad in een zakje met de naam erop. Thuis begint dan het werk. Al die blaadjes behandel ik. Dat is maatwerk. Ik hanteer de balsemmethode, om kleur en vorm te behouden. Als je te snel droogt, dan krimpt het. Ook wil ik de echte kleur in stand houdenDat is lastig omdat het niet meer in leven is. Maar ik streef er wel naar.” Waar de wetenschap ophoudt begint de kunstenaar in haar. ,,Het draait om esthetiek. Mijn nieuwsgierigheid gaat uit naar vormen. Naar de zaagtandjes in blaadjes, de veervorm van bladeren. In een herbarium draait het vaak om hele planten, met wortel en al. Ik neem slechts één blad. Het kunstenaarsaspect zit in de presentatie. In zwarte lijstjes met een zwarte achtergrond om vormen maximaal te accentueren. Ook de context waarin ik alles toon, is belangrijk. Dit keer is dat de Mariakapel in de Grote Kerk, dat prachtige erfgoed van de stad. Wat ik laat zien is living heritage, plantaardig erfgoed. Wat groeit hier? In een kerk zitten vaak veel florale elementen, in plafonds, of gekrulde koolbladeren in pilaren. Er zit veel symboliek in planten.”

Het draait om esthetiek. Mijn nieuwsgierigheid gaat uit naar vormen

– Mandy den Elzen, kunstenaar

De zomertentoonstelling valt samen met de Open Monumenten Dagen. Een groot voordeel, vindt Mandy den Elzen, omdat mensen op een laagdrempelige manier in die vrij toegankelijke kerk haar werk kunnen zien. ,,Ik hoop dat ze daardoor meer respect voor de natuur krijgen en er anders naar gaan kijken. Dat ze niet meteen gaan denken dat iets onkruid is, maar het belang van biodiversiteit inzien, ook in de stad. Groen is belangrijk voor de mens. Planten zijn er niet alleen voor de gezelligheid, maar zijn een belangrijk onderdeel van het leven. Om te kunnen leven zelfs. Na deze expo ga ik nog wel even door met inventariseren. Ik streef naar compleetheid, bovendien wisselt het ook per seizoen, dus wat ik dit voorjaar miste, daar moet ik voor terug. Omdat steden steeds warmer worden, door de klimaatverandering, slui- pen er ook steeds zuidelijker planten binnen. Mijn werk zit er voorlopig nog niet op.”

Flora van Breda – Mandy den Elzen: 1 juli t/m 10 september in de Grote Kerk, Breda. Openingstijden: maandag t/m zaterdag 10.00 –17.00 uur, zondag 13.00 – 17.00 uur.