Je kan ze wel krokussen!

Krokussen staan momenteel weer overal in bloei, het zijn prachtige voorjaarsbloeiers. Ze worden massaal aangeplant in tuinen en groenstroken en verwilderen gemakkelijk. Of krokussen nu echt stadsplanten te noemen zijn, is open voor interpretatie, maar ze zijn ieder geval zeer algemeen voorkomend in het stedelijk gebied. Oorspronkelijk inheems zijn krokussen niet, Boerenkrokus uit Midden Europa en Bonte krokus uit de Balkan waren er als eerste bij. Deze werden op stinsen aangeplant en zijn al in de 19e eeuw ingeburgerd geraakt. Tegenwoordig komen er echter zo veel soorten, kruisingen en cultivars voor dat het op naam brengen van de soorten erg lastig geworden is. Laten we eens kijken welke soorten er inmiddels allemaal zijn en hoe deze te onderscheiden zijn. Ik behandel hier alleen de voorjaarssoorten, er zijn ook nog diverse herfstbloeiende soorten die eveneens aandacht verdienen.

Boerenkrokus & Bonte krokus
In onderstaande afbeelding zien we links Boerenkrokus (Crocus tommasianus) en rechts Bonte krokus (Crocus vernus). Beide soorten hebben paarse bloemdekbladen, maar bij Bonte krokus zijn deze veelal een stuk donkerder. Toch zit hier veel variatie in en is het niet altijd gemakkelijk. Als je een krokus in zij-aanzicht bekijkt, zul je zien dat bij Boerenkrokus de hele bloembuis wit van kleur is, terwijl deze bij Bonte krokus altijd deels, minstens bovenaan, paars van kleur is. Resteert er dan nog twijfel, meet dan de bladbreedte op. Deze is bij Bonte krokus dubbel zo breed (4-9 mm) als bij Boerenkrokus (2-4 mm).

Gele krokus & Vroege krokus
In onderstaande afbeelding zien we links Gele krokus (Crocus x luteus) en rechts Vroege krokus (Crocus chrysanthus) uit de Balkan en Turkije. Gele krokus is een kunstmatige hybride van Crocus flavus en Crocus angustifolius. Beide krokussen worden massaal aangeplant, maar verwildering is relatief zeldzaam.

Zie jij de verschillen? Mooi, ik ook niet! Planten met lichtgele bloemen mag je doorgaans Vroege krokus noemen, maar planten met donkergele bloemen, zoals bij onderstaande afbeelding, zijn niet gemakkelijk te onderscheiden. Om dit met zekerheid te doen, is het noodzakelijk om de knol op te graven!

In onderstaande afbeelding zien we links Gele krokus en rechts Vroege krokus. We zien hier twee verschillen, Het belangrijkste verschil is dat het knolomhulsel bij Vroege krokus aan de basis horizontaal open splijt. Dit gebeurt bij Gele krokus niet. Het tweede verschil is dat het knolomhulsel bij Gele krokus vaak sterk vezelig is en bij Vroege krokus vrij glad. Je zult dus de hele plant moeten uitgraven om de soort vast te stellen. Je kan de knol na afloop terugplaatsen, deze gaat hier niet dood van. Heb je dit er niet voor over, dan kan je beter voor de verzamelsoort kiezen: Vroege krokus + Gele krokus. Kenmerken als bladbreedte en vorm van de helmknoppen: lijnvormig vs. pijlvormig, zijn niet betrouwbaar gebleken.

Crocus ancyrensis
Onderstaande foto toont Crocus ancyrensis uit Turkije. Verwildering van deze soort is erg zeldzaam. De soort heeft aanzienlijk kleinere bloemen (1,5 tot 3 cm lang) en opvallend smal blad (1,5 mm breed). Een derde verschil met Gele en Vroege krokus is dat de bloemdekbladen éénkleur geel zijn en nooit voorzien zijn van bruingrijze strepen en vlekken. Vergelijk met de twee afbeeldingen terug.

Crocus sieberi
Onderstaande afbeelding toont twee cultivars van Crocus sieberi uit de Balkan en Griekenland. Deze soort is recent erg populair geworden en verwildert steeds vaker. De soort is gemakkelijk herkenbaar door de bloemdekbladen die een combinatie van kleuren vertonen, paars, geel en wit.

Crocus pestalozzae
Crocus pestalozzae uit Turkije lijkt relatief gemakkelijk te herkennen, maar dat valt tegen. Er zijn veel cultivars, ook van Bonte krokus en Vroege krokus, met witte kroonbladen. Zodra je witbloemige krokussen vindt, begint het determineren pas echt. Het uitgraven van de knol is dan vaak onvermijdelijk. Crocus pestalozzae is hier een uitzondering op, deze kan je zonder uitgraven herkennen aan de zwarte basis van de meeldraden. Verwildering van deze soort is nog zeer zeldzaam.

Overige soorten:
Zoals al eerder vermeld zijn er ook een hoop herfstbloeiende krokussen die reeds verwilderd zijn aangetrofen. Dit zijn Crocus speciosus, Crocus kotschyanus, Crocus nudiflorus en Crocus sativus (Saffraankrokus). Er zijn ook nog veel soorten voorjaarskrokussen te verwachten. Om een beeld te krijgen van de variatie van deze soorten, biedt de Duitstalige website Blumen in Schwaben een prachtige, interactieve determinatiesleutel met diverse krokussen die in cultuur zijn.