Canadese fijnstraal: een fijne plant
Fijnstralen vormen een groep plantsoorten die merendeels uit Noord-Amerika afkomstig is. Alleen scherpe fijnstraal (Erigeron acris) is inheems. De Canadese fijnstraal (Erigeron canadensis) maakte de oversteek van de Atlantische oceaan al in de zeventiende eeuw gevolgd door de zomerfijnstraal (Erigeron annuus) in de achttiende eeuw. De zomerfijnstraal komt vooral in het rivierengebied voor. De Canadese fijnstraal komt bijna overal voor. Ook in de stad is deze soort zeer algemeen. Toch is er nog geen blog aan deze soort gewijd terwijl nieuwkomers als hoge fijnstraal (Erigeron sumatrensis), ruige fijnstraal (Erigeron floribundus) en muurfijnstraal (Erigeron karvinskianus) wel aandacht hebben gekregen.
De dubbelgangers
De Canadese fijnstraal is een hoogopgaande soort met kleine bloemhoofdjes. Tot 30 jaar geleden kon je de Canadese fijnstraal nauwelijks verwarren met een andere soort. Nu is het anders. Hoge fijnstraal, ruige fijnstraal maar ook de nog niet genoemde gevlamde fijnstraal (Erigeron bonariensis) lijken op het eerste gezicht heel erg op de Canadese fijnstraal. Deze soorten hebben rond de eeuwwisseling Nederland bereikt en komen vooral in de steden voor. Deze vier dubbelgangers zijn voor oningewijden zo lastig te onderscheiden dat er op de verspreidingsatlas een speciale determinatiehulp is gemaakt. Zie hiervoor de link bij de referenties.
Herkenning Canadese fijnstraal
Iedereen heeft deze soort wel gezien, ook al hebben de meeste mensen dat niet in de gaten. Zodra je je huis verlaat en de stoep afspeurt vind je lage rozetten van deze soort. Het hele jaar rond komen verse rozetjes tevoorschijn. Ik denk dat de meeste lezers die deze soort nog niet kennen bij de onderstaande foto wel iets hebben van ‘oh ja dat dus’. Langwerpig blad, licht behaard en grof getand tot licht gekarteld.
De bloeiende planten zijn ook overal te vinden. Iets minder vaak dan de rozetten want veel tred wordt er niet verdragen en ook zorgt het bestrijden van onkruid dat de meeste exemplaren sneuvelen. Maar langs muren, tuin- en plantsoenranden, op braakland en overal waar in de grond is gerommeld zijn de bloeipluimen van de Canadese fijnstraal te zien. Als de plant bloeit zijn de rozetten in de regel geheel verdroogd en doet de hoog opgaande plant met niets meer denken aan het platte begin.
Canadese fijnstraal heeft kleine en smalle hoofdjes. De lintbloempjes hebben een korte wittige kroon die nauwelijks uitsteekt.
Al snel na het begin van de bloei zijn er in de planten al uitgebloeide hoofdjes te vinden waardoor de pappusharen van de nootjes zichtbaar zijn. zodat de plant al vroeg een grijsaard is. In het Grieks is dit ‘eri’ voor vroeg en ‘geroon’ voor oude man. Op dit moment buigen de omwindselblaadjes naar beneden bolt het hoofdjesbodem op waardoor het pluis van de vruchten optimaal wind kan vangen.
De soort is dus weinig opzienbarend, is heel algemeen en al lang geleden ingeburgerd. Dit is waarschijnlijk de reden dat er in deze blog nog geen aandacht voor was.
Voorkomen en verspreiding
Vooral op wat drogere open en zonnige gronden komt, na verstoring, deze soort voor. Als de vegetatie dichter wordt verdwijnt Canadese fijnstraal. Op zwaardere of vochtiger gronden verliest deze soort het van de ganzenvoeten en de duizendknopen. In de stad zie je hem veel. Het is een echte cultuurvolger, in natuurlijke biotopen zal je deze soort nauwelijks tegenkomen. Slechts als de mens in de grond heeft gerommeld verschijnt Canadese fijnstraal. Alleen aan de kust, de buitenste duinen en randen van schorren en kwelders vindt hij een eigen plekje in de vegetatie. Dat de soort in bijna elke vierkante kilometer van Nederland wordt gevonden geeft aan dat er weinig plekken zijn die langere tijd met rust worden gelaten.
Een gekke eigenschap
Een gekke eigenschap van Canadese fijnstraal is dat het viertallige buisbloemen heeft. Alle andere Erigeron soorten hebben vijftallige buisbloemen. Die viertalligheid is een uitzondering bij de Asterfamilie ofwel de composietenfamilie. Alleen schijfkamille (Matricaria discoidea), ook al afkomstig uit Noord-Amerika, heeft deze viertalligheid ook. Terwijl het familielid echte kamille (Matricaria chamomilla) vijftallig is.
Referenties
Determinatiehulp Erigeron (Fijnstralen)
Oecologische Flora deel 4 Weeda et al 1991
