Een groene Rode ganzenvoet
Rode ganzenvoet als stadsplant ?
Inderdaad een vraagteken, want Rode ganzenvoet (Oxybasis rubra) vind ik niet vaak in de stad, al vinden we daar natuurlijk vaak verstoorde bodems: de groeiplaats van Rode ganzenvoet.
Zoals naast de traptreden in een straatje vlakbij de IJssel. Misschien ook een verklaring van deze vondst? Wie zal het zeggen, het zou kunnen. De IJssel, twee straatjes verderop, is wel eens zodanig hoog dat de kade overstroomt. Slechts één van de hypothesen! Waarschijnlijker is het, dat de zaden meegekomen zijn met een huisdier en/of wandelaar die lekker gestruind heeft in de uiterwaarden of dat het zaad met materiaal is aangevoerd bij het uitvoeren van werkzaamheden aan de straat. Hoe dan ook, hij staat dus in de oude binnenstad in een klein straatje bij een trap naar een aantal huizen.
Volgens Stadflora van de Lage Landen: ‘kan Rode ganzenvoet nog wel eens op komen dagen op open, vochtige bouwgronden tot in de stadscentra aan toe.’ Dat ‘open vochtige bouwgrond’ is op deze plek waar de waarneming van is, toch echt al jaren geleden, naar ik me kan herinneren.
De IJssel
Waarom die link met de IJssel? In de soortbeschrijving van de Rode ganzenvoet wordt een heel scala van standplaatsen genoemd, met als voornaamste overeenkomst ‘open, zonnige, vochtige tot natte, voedselrijke, met name stikstofrijke, zware, dichtgeslibde of verstoorde bodem bestaande uit klei en soms zand’. Dat is zeer zeker van toepassing op de uiterwaarden langs de IJssel en de rivieren in het algemeen. Rode ganzenvoet is zeker in de nazomer geen onbekende in de drooggevallen uiterwaarden. Het verspreidingskaartje laat de verspreidings langs de rivieren mooi zien, alsmede de zwaardere klei- en zeekleigronden.
Stedelijk gebied komt er niet direct uit, zo te zien. Alhoewel, opvallend dat steden als Leeuwarden, Groningen, Eindhoven en Enschede er wel uitspringen. In het Westen is de verspreiding diffuser. Of is de verklaring dat er ‘open vochtige bouwgronden zijn’ in genoemde steden een factor van belang? Ik sta open voor iedere, zij het aannemelijke, verklaring.
Herkenning
Het rood uit de naam is niet zo’n heel goed kenmerk zoals de overzichtsfoto laat zien. Het kan wél, zoals onderstaande, linker, foto laat zien. De linker foto is er een van planten in de uiterwaarden, de rechter de stadsvondst, nog geen 500 meter verder op!
(26 augustus 2017)
(24 september 2023)
Wat is dan wel een goed kenmerk? Nou,die rode randjes rondom de vlezige bladeren, die aan de onderkant zeker niet melig behaard zijn, zijn de beste en makkelijkste veldkenmerken. De ganzenvoet die het meest lijkt op de Rode ganzenvoet en vaak op dezelfde standplaats voorkomt is de Zeegroene ganzenvoet (Oxybasis glauca). Even het blad omdraaien in geval van twijfel, wit melig behaard, dan Zeegroene, indien een rood randje om het blad en niet wit melig behaard, dan Rode ganzenvoet.
Taxonomie
De oplettende lezer had het al opgemerkt, Oxybasis is de geslachtsnaam en niet meer Chenopodium. In de vorige Heukels’ (23ste editie) was het Chenopodium rubrum. In de 24ste editie is het geslacht Chenopodium opgesplitst in zes geslachten:
De verschillen tussen bovenstaande geslachten komen voort uit genetisch onderzoek. Hoe dat precies zit is beschreven in een artikel van Susy Fuentes-Bazan, Guilhem Mansion en Thomas Borsch.
Bronnen
- Verspreidingsatlas.nl
- Heukels’ flora 24 editie
- Waarneming.nl
