Pril voorjaar op en langs de straat
De meeste lezers kennen de eindejaarsplantenjacht wel. Floristen gaan tussen 25 december en 4 januari noteren welke planten in bloei staan. Het leek mij wel eens leuk om op en langs de straat te gaan kijken welke stadsplanten bloeien in de eerste 15 dagen van maart. Dat leverde in Breda een fors aantal op: 44. Daaronder planten die volgens Heukels’ Flora het hele jaar staan te bloeien: paardenbloem, madeliefje, klein kruiskruid, vogelmuur en straatgras. In het Verkade-album ‘Lente’ (1906) schrijft Jac. P. Thijsse over deze soorten, behalve straatgras, dat het geen echte voorjaarsbloemen zijn omdat het overwinteraars zijn.
In februari was er al een opvallende hoeveelheid bloeiende boerenkrokussen en andere bolgewassen te zien. En niet alleen in tuinen en parken maar ook tussen de tegels op de stoep. Van 18 soorten was het volgens de gegevens uit Heukels’ Flora ‘normaal’ dat ze in maart bloeien. Voorbeelden hiervan die in een stenige omgeving veel te zien waren: herderstasje, klein hoefblad, kleine veldkers, paarse dovenetel, vroegeling en zandhoornbloem. In wat minder stenige omgeving zag ik speenkruid, gewone veldbies en klimopereprijs. Een beetje zorgelijk was het relatief veel voorkomen van de opvallend bloeiende mahonie. Volgens de veldgids ‘Invasieve houtige planten in Nederland’ van de Nederlandse Voedsel -en Warenautoriteit kan mahonie de duinvegetatie verstoren. Gelukkig zijn er geen duinen in de meeste steden.
Er stonden in totaal 21 soorten te bloeien die dat pas in april of nog later zouden moeten gaan doen. Een aanwijzing dat ons klimaat opwarmt. Voorbeelden: Deens lepelblad, kandelaartje, winterpostelein en stinkende gouwe. Een opvallend geval is slaapkamergeluk. Die hoort volgens de Flora in juli te gaan bloeien. Met een zoomlens ontdekte ik heel kleine, vrouwelijke bloemetjes. Mannelijke bloemen waren op die ene plek niet te vinden.
De vroege bloei zou problemen kunnen opleveren voor soorten die voor de bestuiving afhankelijk zijn van insecten. Het lijkt me waarschijnlijk dat die insecten eveneens eerder actief worden. Bovendien doet een belangrijk deel van de waargenomen soorten aan zelfbestuiving. Voorbeelden: vogelmuur, kleine veldkers en kandelaartje.
Tenslotte moet één geval apart genoemd worden: heermoes. Hij staat op mijn lijst van bloeiende planten. Dat hoort natuurlijk niet. Het is immers een sporenplant en die vormt geen bloemen. Toch is sporenvorming in zekere zin net zoiets als ‘bloeien’. Dat doet heermoes normaal in april en mei.
Lijst bloeiende planten 1-15 maart 2024 met bloeiperiode in maanden volgens Heukels
Bloeiperiode Bloeiperiode
Boerenkrokus 2 en 3 Mahonie 2, 3 en4
Corsicaans nieskruid 12, 1 en 2 Middelste sneeuwroem 2, 3 en 4
Deens lepelblad 4 en 5 Muurleeuwenbek 6 t/m 10
Gevlekte dovenetel 4 en 5 Oosterse anemoon 3 en 4
Gewone melkdistel 6 t/m 10 Paardenbloem 1 t/m 12
Gewone reigersbek 4 t/m 9 Paarse dovenetel 3 t/m 9
Gewone veldbies 3, 4 en 5 Raapzaad 4 t/m 10
Grote ereprijs 4 t/m 9 Robertskruid 4 t/m 10
Heermoes 4 en 5 Schijfkamille 6 t/m 10
Herderstasje 3 t/m 11 Slaapkamergeluk 7 en 8
Hoenderbeet 4 t/m 10 Sneeuwklokje 2 en 3
Kandelaartje 4, 5 en 6 Speenkruid, gewoon 2, 3 en 4
Klein bronkruid 4, 5 en 6 Stinkende gouwe 2, 3 en 4
Klein hoefblad 2, 3 en 4 Straatgras 1 t/m 12
Klein kruiskruid 1 t/m 12 Tuinradijs 5 t/m 8
Kleine maagdenpalm 2, 3 en 4 Tuinwolfsmelk 7 t/m 10
Kleine veldkers 3, 4 en 5 Vogelmuur 1 t/m 12
Klimopereprijs 3, 4 en 5 Voorjaarsster 4 en 5
Kluwenhoornbloem 4, 5 en 6 Vroegeling 2, 3 en 4
Langbladige druifhyacint 3, 4 en 5 Winterpostelein 4 t/m 8
Maarts viooltje 3, 4 en 5 Zandhoornbloem 3, 4 en 5
Madeliefje 1 t/m 12 Zandraket 4 en 5
