Reusachtige klaprozen

Reuzenpapaver – Papaver bracteatum (foto: Niels Eimers), op een zonnig talud langs Kasteelruïne Valkenburg.

In toenemende mate worden gigantische klaprozen verwilderd waargenomen. Dit gebeurt voornamelijk in stedelijk gebied, maar steeds vaker duiken deze soorten ook in natuurgebieden op, vooral in zonnige graslanden en wegbermen. Toen deze planten voor het eerst verwilderd werden aangetroffen, stonden we voor een raadsel, met welke soorten hebben we nou eigenlijk te maken? Het blijkt te gaan om een groep nauwverwante soorten: Reuzenklaproos (Papaver orientale), Reuzenpapaver (Papaver bracteatum) en Oosterse klaproos (Papaver setiferum). De drie soorten hebben hun wilde verspreidingsgebied in Turkije, Iran, Armenië, Azerbeidzjan en Georgië. De drie soorten zijn nauw verwant en hybridiseren gemakkelijk, een eigenschap waar kwekers graag gebruik van maken. Dat maakt het op naam brengen niet gemakkelijk, maar laten we toch eens een poging wagen.

Het blad van een van de gigantische klaprozen (foto: Niels Eimers). In vegetatief stadium zijn de soorten gemakkelijk te herkennen aan de bladvorm en de sterke beharing.

Allereerst, hoe verschillen deze gigantische klaprozen van onze inheemse klaprozen? Dit is erg gemakkelijk, de planten zijn zeer fors en kunnen tot 120 cm hoog worden. Deze klaprozen dragen bovendien zes kroonbladen en drie kelkbladen, onze inheemse soorten dragen altijd vier kroonbladen en twee kelkbladen. Ten slotte is het blad van de gigantische klaprozen zeer sterk behaard.

Reuzenklaproos – Papaver orientale (foto: Jelle van Dijk), o.a. herkenbaar aan het ontbreken van grote, zwarte vlekken op de kroonbladen.

Zaken waarop je kan letten zijn samengevat in onderstaande tabel. Reuzenpapaver dankt haar wetenschappelijke naam (P. bracteatum) aan de bractea (schutbladen) die ook tijdens de bloei aanwezig blijven. Deze vallen af bij de andere twee soorten. Reuzenklaproos is de enige soort zonder grote, zwarte vlekken op de kroonbladen. De wetenschappelijke naam (P. orientale) betekent “oosters” en duidt op de oosterse herkomst van de soort. Dat geldt echter ook voor de andere twee soorten, Ten slotte hebben we nog Oosterse klaproos, die verwarrend genoeg niet P. orientale heet. Oosterse klaproos is veruit de meest algemene van de drie soorten. De wetenschappelijke naam van de soort (P. setiferum) betekent “borstelharen dragend” en dat verwijst naast de sterk behaarde bladen. Overigens geldt dat de andere soorten ook sterk behaard blad hebben.

ReuzenklaproosOosterse klaproosReuzenpapaver
WetenschappelijkPapaver orientalePapaver setiferumPapaver bracteatum
Zwarte vlak aan basis kroonbladAfwezig tot zwak aanwezigBreder dan lang, niet voorbij midden van kroonblad reikendLanger dan breed, voorbij midden van kroonblad reikend
BloemknoppenKnikkendRechtopRechtop
Stempelstralen8-159-1912-24
VruchtGloeilamp/kegelvormig, meestal hoger dan breedRond, meestal breder dan hoogGloeilamp/kegelvormig, meestal hoger dan breed
StempelschijfBolPlatBol
SchutbladenAfvallend, 0-4Afvallend, 0-4Lang blijvend, 3-8
StengelbladenOok in bovenste 1/3e deel van de stengel aanwezigTot 2/3e van de stengel aanwezigOok in bovenste 1/3e deel van de stengel aanwezig
Reuzenpapaver – Papaver bracteatum (foto: Niels Eimers), o.a. herkenbaar aan het niet-afvallen van de schutbladen tijdens bloei en de langwerpige, zwarte vlekken op de kroonbladen.

Door de vele kruisingen en cultivars is het op naam brengen niet gemakkelijk. De kroonbladen kunnen rood, oranje, roze en wit zijn, maar ze kunnen ook franje-achtig ingesneden zijn. Kom je er met determineren echt niet uit, dan heb je vermoedelijk met een hybride te maken. In dergelijke gevallen kan je het beste kiezen voor de verzamelsoort: Reuzenpapaver + Reuzenklaproos + Oosterse klaproos.

Oosterse klaproos – Papaver setiferum (foto: Jelle van Dijk), o.a. herkenbaar aan de grote, brede, zwarte vlekken op de kroonbladen.